Lịch sử rượu vang Ý

Sự phi thường hiện đại của Ý về rượu vang vừa mới bắt đầu kể câu chuyện về những mối liên kết lâu năm của người Ý với cây nho. Tính chất của nơi chốn – ảnh hưởng của ánh nắng Địa Trung Hải và các luồng không khí miền núi trên các sườn đồi của vùng bán đảo được trải rộng và các đảo – biệt đãi cho nền văn hóa rượu vang hầu như là tự phát. Di sản rượu vang của Ý khởi đầu từ khoảng 4.000 năm trước đây, khi người tiền sử đã ép trái nho dại thành nước cốt, và đã lên men thành rượu vang, như thể do phép thần. Người Hy lạp cổ bành trướng vào các dải đất rộng ở miền Nam Ý, đã được gọi là các Oenotria, miền đất của rượu vàng. Người Etruscan là những con người tinh tế và thanh thản thực thi nghệ thuật làm rượu vang ở những đồi miền Trung Ý, được chứng thực qua nghệ thuật và những công cụ tạo tác được để lại trong các nhà mộ rộng rãi của họ. Người La Mã đã truyền bá lòng tôn sùng thần Bacchus đến mọi nơi trong đế quốc, phát triển ngành mậu dịch rượu vang thịnh vượng khắp các miền đất Địa Trung Hải và vượt xa hơn nữa. Kiến thức của họ về kỹ thuật trồng cây nho và công nghệ làm rượu đã quá tinh vi, đến nỗi không ai đã sánh kịp các kỹ thuật của họ, mãi đến thế kỷ 17 hoặc 18, khi người Ý và những người Âu châu khác đã bắt đầu xem việc làm rượu vang như khoa học hơn là thuật thần bí.

Ngành sản xuất rượu vang ở đã tiến triển nhanh suốt thế kỷ 19, khi các phương pháp trồng nho và trữ rượu đã được cải thiện và việc sử dụng các nút bần để bịt kín các chai và lọ cổ bẹt, cho phép vận chuyển một cách ổn định rượu vang đi khắp thế giới. Những tên như Chianti, Barolo và Marsala đã trở thành nổi tiếng Âu châu và xa hơn nữa. Cách đây một thế kỷ, một số rượu vang Ý đã được nhìn nhận trong số những loại tốt nhất: ngoài vang đỏ Piedmontese và Tuscan từ những giống nho Nebbiolo và Sangiovese, còn các vang trắng, không sủi tăm và sủi tăm, không ngọt hoặc ngọt, xứng đáng sự trân trọng của quốc tế. Các nhà vườn đã bổ sung vào các chủng loại địa phương bằng những cây nho ngoại nhập như Cabernet, Merlot và các loại Pinot. Đã có bằng chứng, lúc ấy cũng như bây giờ, rằng các vùng khí hậu và miền đất đa dạng của Ý đã ưu đãi nhiều chủng loại và phong cách cây nho khác nhau, và những khách hàng tiêu thụ ở nơi khác, ở Châu Âu cũng như Bắc Mỹ đã đến để cảm kích những mẫu cấp hạng mới này. Rồi đã xuất hiện rệp hại rễ nho và các tai họa khác tàn phá những vườn nho Âu châu ở thời điểm chuyển giao thế kỷ. Các nhà vườn Ý, những người đã từng làm việc với hàng ngàn chủng loại nho địa phương, đã bị buộc phải giảm các con số. Nhiều người đã chọn những dòng vô tính mới được phát triển, hiệu suất cao hơn từ cả những cây nho địa phương lẫn nhập ngoại. Tận dụng thuận lợi của mùa trồng nho có nắng lâu dài, họ đã thúc hiệu suất lên cao hơn, khi lý luận rằng, thường thì đã có được nhiều lợi nhuận hơn từ số lượng, so với từ chất lượng.

Qua suốt những thời kỳ khó khăn do chiến tranh và suy thoái, Ý đã trở thành một trong những nhà thầu cung ứng hàng đầu của thế giới về rượu vang giá rẻ, thường được bán trong những bồn chứa có hình dáng và kích cỡ lạ lùng. Mặc dù cách làm ấy đã sinh lợi cho một số người, người ta đã phụng sự quá ít cho hình ảnh rượu vang Ý ở nước ngoài. Hàng nhiều thập niên, các nhà sản xuất có trách nhiệm đã cố xiết chặt các qui định và nhấn mạnh giá trị cao của chất lượng. Nhưng mãi đến khi các luật về “đặt tên rượu theo xuất xứ” (denominazione d’origine) đã được thông qua vào thập niên 1960, thì một xu thế về phẩm giá và lòng tin đã được tạo dựng, làm nền tảng cho “thời phục hưng hiện đại” của rượu vang Ý. Từ khi Vernaccia di San Gimignano đã trở thành rượu cấp hạng DOC đầu tiên vào năm 1966, danh sách đã và đang tăng để bao gồm gần 300 vùng, được giới hạn về địa dư, trong đó vô số rượu vang đã được kiểm soát về tính xác thực. Các rượu vang cấp hạng DOC/DOCG tiêu biểu dưới 20% của tổng số. Ngoài chúng ra, có một con số đang tăng về những rượu vang được định phẩm chất theo loại được giới thiệu gần đây là “Chỉ định vùng địa dư tiêu biểu” Indicazione Geografica Tipica (IGT). Loại tiêu biểu này áp dụng cho những rượu vang sắp hạng từ loại được ngưỡng mộ ở địa phương, đến loại được biểu dương quốc tế.

Dù có sự sụt giảm suốt qua thế kỷ này, Ý vẫn có nhiều loại cây nho được trồng hơn bất kỳ quốc gia nào khác, bao gồm các giống địa phương và hầu như dãy hoàn chỉnh của các chủng loại nho quốc tế. Số giống nho Vitis Vinifera được chính thức công nhận đạt tới hàng trăm, thậm chí có một ít cây nho không phải loài Vinifera và những cây nho lai được dùng đó đây bởi vô số nhà sản xuất tự-thực-hiện trong nước. Sự thừa kế này về các cây nho giống cho phép Ý sản xuất một dãy rộng hơn về những rượu vang đặc biệt, hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Mặc dù Ý nổi tiếng nhất về các rượu vang đỏ quí để trữ lâu, các xu hướng cũng chiếu cố những loại vang đỏ tức thời hơn, gồm những rượu mới (vini novelli) được uống vài tháng sau mùa thu hoạch nho. Ý cũng là nhà sản xuất lớn về vang trắng, có phong cách từ vang nhẹ, có mùi nho đến các loại trữ trong thùng gỗ sồi, có chất liệu và độ sâu lắng gây ấn tượng. Một số vùng nổi tiếng về rượu vang sủi tăm, hoặc loại có gaz nhẹ frizzante, hoặc sủi tăm hoàn toàn spumante, được sản xuất, hoặc bằng bồn kín charmat hoặc lên men trong chai, theo phương pháp cổ điển classico hoặc truyền thống tradizionale. Không cần xác nhận về ưu thế, công bằng mà tuyên bố rằng, nhiều rượu vang Ý đứng ở bậc thượng hạng quốc tế. Nhưng điều có lẽ khuyến khích nhất là sản lượng thượng hạng của Ý tiếp tục tăng và cải tiến. Những người Ý càng ngày càng cam kết thỏa mãn nhu cầu đang tăng về phẩm chất và đặc điểm ở mọi mức giá.